Η λίμνη Παραλιμνίου και το νερόφιδο natrix–natrix cypriaca
Του Παναγιώτη Τοουλιά
Η ΛΙΜΝΗ
Η λίμνη Παραλιμνίου βρίσκεται ανατολικά της Κύπρου στην επαρχία της Αμμοχώστου. Πρόκειται για έναν από τους σημαντικότερους υδροβιότοπους της Κύπρου, ο οποίος εποχιακά καλύπτεται από όμβρια ύδατα. Οι άλλοι σημαντικοί υδροβιότοποι της Κύπρου είναι η λίμνη της Ορόκλινης, η Αλυκή της Λάρνακας, και η λίμνη Ακρωτηρίου. Παραλίμνια χωριά είναι το Παραλίμνι, η Σωτήρα και η Δερύνεια. Πρόκειται για μια φυσική λίμνη στην οποία καταλήγουν τα όμβρια ύδατα.
Λόγω των προβλημάτων που προκαλούνταν στα γύρω χωριά από την υγρασία το 1893 ανοίχτηκαν κανάλια διαφυγής των βρόχινων νερών τα οποία αρχικά κατέληγαν στη θάλασσα και αργότερα έγιναν εκτροπές της ροής τους προς τα χωράφια για άρδευση. Αυτό φυσικά είχε σαν αποτέλεσμα την αποξήρανση του μεγαλύτερου μέρους της λίμνης. Σε παλιότερες εποχές πολυομβρίας μαρτυρείται ότι στη λίμνη υπήρχαν λαβράκια και κυπρίνοι και οι κάτοικοι των γύρω χωριών συνήθιζαν να τα μαζεύουν με τις απόχες. Επίσης η λίμνη χρησιμοποιούταν ως αποθέτης όπου οι κάτοικοι των χωριών απέθεταν τα νεκρά και άρρωστα ζώα τους και γι αυτό στη λίμνη σύχναζαν γύπες και άλλα αρπακτικά όρνεα.
H λίμνη έχει έκταση πέντε τετραγωνικά χιλιόμετρα και στο μεγαλύτερο μέρος της ανήκει σε ιδιώτες. Η άναρχη δόμηση, οι οικοδομικές πιέσεις και τα διαπλεκόμενα συμφέροντα
αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα για απαλλοτρίωση και προστασία αυτού του σημαντικού υδροβιότοπου, για τον οποίο οι τοπικές αρχές αλλά και η κυβέρνηση επιδεικνύουν μια απαξιωτική συμπεριφορά.
αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα για απαλλοτρίωση και προστασία αυτού του σημαντικού υδροβιότοπου, για τον οποίο οι τοπικές αρχές αλλά και η κυβέρνηση επιδεικνύουν μια απαξιωτική συμπεριφορά.
NATRIX–NATRIX CYPRIACA
Στη λίμνη Παραλιμνίου ενδημεί το σπανιότατο είδος νερόφιδου natrix–natrix cypriaca. Πρόκειται για ένα είδος που απειλείται με εξαφάνιση. Η αποξήρανση της λίμνης, τα τοξικά απόβλητα που πετιούνται στο κανάλι, η συρρίκνωση της βιοποικιλότητας, η μείωση της πανίδας και της ορνιθοπανίδας της λίμνης, όλα αυτά ήταν και είναι ανασταλτικός παράγοντας για την αποικία των νερόφιδων της λίμνης του Παραλιμνίου. Παρόλα αυτά κατάφερε να επιβιώσει και σήμερα ένας μεγάλος αριθμός, ο μεγαλύτερος στην Κύπρο εντοπίζεται στην λίμνη. Αυτό οφείλεται στις ικανότητες που έχουν τα φίδια και γενικότερα τα ζώα να προσαρμόζονται στις νέες συνθήκες και να επιβιώνουν. Σίγουρα το νερόφιδο αυτό παλεύοντας με την πείνα και το θάνατο εξελίχθηκε σε ένα καινούριο είδος ανώτερο από το προηγούμενο και κατάφερε να επιβιώσει.
Ο μεγαλύτερος και θανάσιμος κίνδυνος για το νερόφιδο natrix-natrix cypriaca ήταν και είναι η αποξήρανση του συγκεκριμένου υδροβιότοπου. Η επιβίωση του οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο ότι το κανάλι από το οποίο εισρέουν οι τεράστιοι όγκοι νερού στη λίμνη ποτέ δεν στερεύει και δεύτερον στο ότι δυτικά της λίμνης στην τοποθεσία «Λούκκοι» συγκρατούνται καθ΄όλη την διάρκεια του χρόνου τεράστιοι όγκοι νερού. Το νερό του καναλιού και το νερό των «Λούκκων» αποτελούν τον φυσικό χώρο του νερόφιδου, μέσα στον οποίο κινείται και βρίσκει την τροφή του.
Το νερόφιδο εντοπίστηκε στο νησί μας το 1787.Πρόκειται για υποείδος(υβρίδιο)και αυτό οφείλεται ίσως στην απομόνωση του στο νησί.
Χαρακτηριστικά: Έχει μήκος περίπου ένα μέτρο. Τα θηλυκά νερόφιδα γίνονται μεγαλύτερα. Το συναντάμε σε τρεις χρωματισμούς: α)Το γκριζοπράσινο που είναι το πιο συνηθισμένο β)Το κηλιδωτό (picturata) και γ) το μαυριδερό. Είναι μη δηλητηριώδες και αμύνεται εκκρίνοντας δύσοσμο υγρό από τους πρωκτικούς αδένες. Αναπαράγεται τον Μάιο μέχρι το Σεπτέμβρη και γεννάει 4 μέχρι 10 αυγά. Τρέφεται με βατράχια, φρύνους, σαύρες και ψάρια. Καταπίνει το φαγητό του εξαρθρώνοντας την κάτω σιαγόνα του. Κινδυνεύει από τους ανθρώπους που το σκοτώνουν από άγνοια επειδή το φοβούνται. Απολιθώματα του νερόφιδου natrix – natrix cypriaca βρέθηκαν στον Αετόκρεμμο της Λεμεσού (ηλικίας 10.000 χρόνων).
Το υποείδος natrix– natrix το συναντάμε εκτός από τη λίμνη Παραλιμνίου και στο φράγμα Ξυλιάτου και ορισμένα άλλα ρυάκια στο Τρόοδος σε υψόμετρο μέχρι και 700 μέτρα. Στη λίμνη του Παραλιμνίου το νερόφιδο βρίσκεται σε μεγάλους αριθμούς και αυτό διαφαίνεται από τα παράπονα των κατοίκων που πολύ συχνά τα εντοπίζουν στις αυλές των σπιτιών τους. Πολλά επίσης νερόφιδα εντοπίζονται γύρω από τις εγκαταστάσεις του σκοπευτηρίου. Η άναρχη δόμηση και τα οικονομικά συμφέροντα κάποιων είναι οι λόγοι για τους οποίους δεν προστατεύεται ο υδροβιότοπος της λίμνης και για το λόγο αυτό κινδυνεύει το νερόφιδο. Παλιότερα το νερόφιδο ζούσε σ΄ όλο το νησί αλλά οι αποξηράνσεις των λιμνών σε συνδυασμό με τα φυτοφάρμακα και την ανθρώπινη επέκταση στον υδροβιότοπο τους συνέβαλαν στην μείωση των αριθμών.
ΤΡΟΠΟΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΦΙΔΟΥ
1.Η άμεση υλοποίηση του σχεδίου NATURA 2000.
2.Nα προστατευτεί ο φυσικός υδροβιότοπος της λίμνης.
3.Να δημιουργηθούν μικρές τεχνητές λίμνες που θα αποτελέσουν το φυσικό χώρο του νερόφιδου.
4.Στις τεχνητές λίμνες να αναπαράγονται βατράχια ώστε το νερόφιδο να βρίσκει εύκολα τροφή.
5.Αναπαραγωγή του νερόφιδου σε κατάσταση αιχμαλωσίας.
6.Να ανασταλεί η οικοδομική ανάπτυξη σε βάρος του ζωτικού χώρου του νερόφιδου και της πανίδας της λίμνης.
