Συνέντευξη του Πρόδρομου Προδρόμου στην «ΠΑ»
«Το Δημόσιο δεν είναι ανεξάντλητο πηγάδι»
Συνέντευξη στον Παύλο Νεοφύτου
Τα επόμενα 1-2 χρόνια θα είναι δύσκολα, τονίζει στην «ΠΑ» ο Βουλευτής Λευκωσίας και Εκπρόσωπος Τύπου του ΔΗΣΥ, Πρόδρομος Προδρόμου. «Προσπαθούμε να διευκολύνουμε τους ανθρώπους για να αντέξουν, για να σώσουμε την οικονομία και τη χώρα. Ταυτόχρονα, προσπαθούμε να πείσουμε και άλλες πολιτικές δυνάμεις ότι χρειάζεται να δείξουμε αποφασιστικότητα για ριζοσπαστικές αλλαγές», δηλώνει με θέρμη, παραδεχόμενος συγχρόνως ότι «ο Δημοκρατικός Συναγερμός έχοντας καταφέρει να κερδίσει με τον πρόεδρό του τις προεδρικές εκλογές βρέθηκε σε μια κατάσταση που όχι μόνο δεν μπορεί να εφαρμόσει το πρόγραμμα και τις πολιτικές του, αλλά είναι υποχρεωμένος να στηρίξει και να εφαρμόσει μια σκληρή “θεραπεία-σοκ”».
Διαπιστώνει ότι η κοινή γνώμη στην Κύπρο κάποτε μοιάζει έτοιμη να περάσει σε “αντικοινοβουλευτισμό” με αποτέλεσμα το πολιτικό σύστημα και ιδιαίτερα η Βουλή να τραβά πάνω του όλην την πικρία και την αγανάκτηση. Αναφέρει ότι ο ΔΗΣΥ αντιμετωπίζει αυτό το θέμα με προτάσεις μέτρων και πολιτικών που μπορούν να αμβλύνουν τις αρνητικές συνέπειες, ιδιαίτερα πάνω στις πιο ευάλωτες ομάδες: «Πριν το τέλος του χρόνου θα έχουμε πρόταση για ανακατανομή των εισοδημάτων δηλαδή και των βαρών, αλλά και για να αυξήσουμε την εμβέλεια των προγραμμάτων που δημιουργούν κάποιες έστω έκτακτες ευκαιρίες απασχόλησης για άνεργους και ιδιαίτερα τους νέους. Ταυτόχρονα θα επιμείνουμε για ένα συνολικό και αποτελεσματικό σχέδιο αναδιάρθρωσης του ιδιωτικού δανεισμού και για μείωση των επιτοκίων».
Αντικρύζοντας τα λάθη του παρελθόντος εκτιμά ότι εκείνο που θα πρέπει να μάθουμε συλλογικά μέσα από την κρίση είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι το κράτοςκαι το Δημόσιο δεν είναι κάποιου είδους ανεξάντλητο πηγάδι από το οποίο βγάζουμε χρήματα. «Να μάθουμε και να απαιτούμε και να καθιερώσουμε ότι σε όλα τα δημόσια πρέπει να υπάρχει λογοδοσία. Αλλά και να μάθουμε ότι και ιδιωτικά δεν μπορεί να ζούμε επί μακρόν πάνω από τις δυνατότητές μας», συμπληρώνει ο κ. Προδρόμου.
Για τα οδυνηρά γεγονότα που εκτυλίχθηκαν στο Eurogroup του Μαρτίου πιστεύει ότι «όπως κάποιοι εδώ στην Κύπρο “περίμεναν” το Νίκο Αναστασιάδη να μπει στο προεδρικό για να του αφήσουν την ωρολογιακή βόμβα, κάποιοι άλλοι τον περίμεναν στο Γιούρογκρουπ για να εφαρμόσουν σκέψεις και σχέδια που εξυφαίνονταν από καιρό…».
– Τι εξελίσσεται στον χώρο του ΔΗΣΥ την εποχή του Μνημονίου;
Ο Δημοκρατικός Συναγερμός είχε πολύ έγκαιρα προειδοποιήσει για τον κίνδυνο να φτάσει η χώρας μας σε “κατάσταση Μνημονίου”. Από το 2010 ο τότε πρόεδρος του κόμματος, Νίκος Αναστασιάδης, διερωτήθηκε δημόσια μήπως ο πρόεδρος Χριστόφιας απέφευγε να πάρει μέτρα προτιμώντας τελικά να αφήσει να φτάσουμε στα άκρα και να φανεί ότι τα μέτρα επιβάλλουν οι ευρωπαίοι εταίροι μας. Δυστυχώς αυτό έγινε. Και είναι τραγικό, γιατί η Κύπρος μπορούσε να γλύτωνε το Μνημόνιο. Αλλά ακόμα και μετά, όταν δεν το απέφυγε, μπορούσε αν έκλεινε τη συμφωνία μέχρι το Φθινόπωρο του 2012, να είχε γλυτώσει τα χειρότερα. Τώρα όμως ο Δημοκρατικός Συναγερμός έχοντας καταφέρει να κερδίσει με τον πρόεδρό του τις προεδρικές εκλογές βρέθηκε σε μια κατάσταση που όχι μόνο δεν μπορεί να εφαρμόσει το πρόγραμμά και τις πολιτικές του, αλλά είναι υποχρεωμένος να στηρίξει και να εφαρμόσει μια σκληρή “θεραπεία-σοκ”. Δεν είναι εύκολο ούτε απλό. Έχουμε όμως την αποφασιστικότητα να στηρίξουμε τον Πρόεδρο Αναστασιάδη και την κυβέρνηση συνεργασίας στο εξαιρετικά δύσκολο έργο τους. Συχνά βρίσκουμε απέναντί μας και τον ίδιο τον κόσμο του Συναγερμού. Τους ανθρώπους που έπαθαν, υποφέρουν και συχνά δεν μπορούν να καταλάβουν. Προσπαθούμε να εξηγήσουμε, αλλά και να βρούμε μέτρα και πολιτικές που θα απαμβλύνουν τις μαζικά δυσμενείς συνέπειες. Ταυτόχρονα, όσο και αν είναι δύσκολο, θα είμαστε πάντα εκεί για να βεβαιωθούμε ότι κάποιες ριζικές μεταρρυθμίσεις θα γίνουν με το σωστό τρόπο και θα έχουν διάρκεια παράγοντας μεσοπρόθεσμα οφέλεια για την κοινωνία, μέσα από ένα νέο οικονομικό πρότυπο.
– Με τα τελευταία γεγονότα που αφορούν την οικονομία οι πολίτες νιώθουν «προδομένοι» από το πολιτικό σύστημα. Ο ΔΗΣΥ πώς το αντιμετωπίζει αυτό;
Πράγματι, δεν είναι εύκολο να απορροφήσει η κοινωνία ένα τέτοιο “σοκ”. Εξάλλου, εκτός από τη βαθειά ύφεση και τη μεγάλη μάστιγα της ανεργίας με όλα τα παρεπόμενα, εδώ άνθρωποι είδαν κυριολεκτικά να τους “κλέβουν” την περιουσία τους, τις καταθέσεις ή τις μετοχές τους. Πρόκειται για ένα τεράστιο δράμα με πολλές διαστάσεις σε όλες σχεδόν τις ομάδες του πληθυσμού. Πώς να μην νοιώθουν πικραμένοι, αγανακτισμένοι, εξοργισμένοι; Ήταν επόμενο. Υπάρχει μια γενική απαξίωση, καχυποψία και εχθρότητα απέναντι στο πολιτικό σύστημα. Συχνά οι άνθρωποι δεν προσπαθούν πια να καταλάβουν τι ακριβώς έγινε και τι και γιατί συμβαίνει. Νιώθοντας να έχει γκρεμιστεί ένας ολόκληρος κόσμος σχετικής ευημερίας και ασφάλειας διαμιάς, δεν θέλουν να ακούσουν τίποτα. Το πολιτικό σύστημα και ιδιαίτερα η Βουλή βρίσκεται εκεί μπροστά και τραβά πάνω του όλην αυτή την πικρία και την αγανάκτηση… Είναι δύσκολο να το αντιμετωπίσεις θετικά διότι τελικά “βρέχει” εξίσου επί δικαίων και αδίκων. Δεν αρκεί όμως να υπενθυμίζουμε και να περιμένουμε οι άνθρωποι να θυμούνται ποιοί στ’ αλήθεια έχουν τη μεγάλη ευθύνη. Εκείνο που προσπαθεί και κάνει ο ΔΗΣΥ είναι να προτείνουμε μέτρα και πολιτικές για να απαμβλύνουμε τις αρνητικές συνέπειες, ιδιαίτερα πάνω στις πιο ευάλωτες ομάδες. Πριν το τέλος του χρόνου θα έχουμε πρόταση για ανακατανομή των εισοδημάτων δηλαδή και των βαρών, αλλά και για να αυξήσουμε την εμβέλεια των προγραμμάτων που δημιουργούν κάποιες έστω έκτακτες ευκαιρίες απασχόλησης για άνεργους και ιδιαίτερα τους νέους. Ταυτόχρονα θα επιμείνουμε για ένα συνολικό και αποτελεσματικό σχέδιο αναδιάρθρωσης του ιδιωτικού δανεισμού και για μείωση των επιτοκίων. Ταυτόχρονα γνωρίζουμε ότι έχουμε ακόμα δρόμο μπροστά μας. Τα επόμενα 1-2 χρόνια θα είναι δύσκολα. Προσπαθούμε να διευκολύνουμε τους ανθρώπους για να αντέξουν, γιατί για να σωθούμε, για να σώσουμε την οικονομία και τη χώρα, πρέπει να είμαστε όλοι μαζί. Ταυτόχρονα, προσπαθούμε να πείσουμε και άλλες πολιτικές δυνάμεις ότι χρειάζεται να δείξουμε αποφασιστικότητα για ριζοσπαστικές αλλαγές. Είναι πράγματα που πρέπει να αλλάξουν εκ βάθρων. Είναι δομές και λειτουργίες που πρέπει να γίνουν πιο σύγχρονες και πιο δίκαιες.
– Στο βιβλίο σας «Κοινωνικός Φιλελευθερισμός» αναφέρετε ότι «η απογοήτευση, η µαταίωση και κάποτε η απελπισία, φέρνουν µαζί και έναν πολιτικό κυνισµό. Μέσα σε αυτή την κοινωνία, ο άνθρωπος ζητά απαντήσεις». Τελικά τι πρέπει να μάθουμε από αυτή την κρίση;
Ναι, πράγματι. Σε άλλες κοινωνίες, εδώ δίπλα μας κάποτε, στην Ελλάδα, συντετριμένοι και απελπισμένοι, οι άνθρωποι καταλήγουν να καταφύγουν σε κηρύγματα γενικευμένου μίσους και σε σχήματα αυταρχισμού που φορούν ακόμα και το σήμα του ναζισμού! Γενικότερα όμως και σε άλλα σημεία της Ευρώπης φαίνεται να επανέρχεται ο πειρασμός του υπεραπλουστευτικού “ποπουλισμού”. Τέτοια στοιχεία μοιάζει να εμφανίζονται και στην κοινή γνώμη στην Κύπρο που κάποτε μοιάζει έτοιμη να περάσει σε “αντικοινοβουλευτισμό”. Οι άνθρωποι ζητούν απαντήσεις, αλλά πρώτα εδώ που φτάσαμε ζητούν μια “οικονομικά πολιτισμένη” κατάσταση πραγμάτων. Διότι η ανεργία και η ανέχεια των συνταξιούχων δεν είναι κατάσταση πολιτισμού. Έχουμε ξεπέσει σε καταστάσεις βαρβαρότητας. Αφού όμως υπάρξει ανάταξη της οικονομίας, θα παραμείνει το αίτημα, κυρίως από νεότερους ανθρώπους, να δοθεί ένα διαφορετικό νόημα στην κοινή μας δράση και ύπαρξη, δηλαδή στην οργανωμένη κοινωνία. Μαζί με ένα νέο οικονομικό μοντέλο που θα δημιουργεί συνθήκες πλήρους απασχόλησης και θα δημιουργεί ευκαιρίες ευημερίας. Εκείνο που θα πρέπει να μάθουμε συλλογικά μέσα από την κρίση είναι να συνειδητοποιήσουμε, για παράδειγμα, ότι το κράτος και το Δημόσιο δεν είναι κάποιου είδους ανεξάντλητο πηγάδι από το οποίο βγάζουμε χρήματα. Να μάθουμε και να απαιτούμε και να καθιερώσουμε ότι σε όλα τα δημόσια πρέπει να υπάρχει λογοδοσία. Αλλά και να μάθουμε ότι και ιδιωτικά δεν μπορεί να ζούμε επί μακρόν πάνω από τις δυνατότητές μας. Γιατί το πρόβλημα της Κύπρου δεν ήταν μόνο ένα κράτος που αντί να μεταρρυθμιστεί και να διορθωθεί δανειζόταν διαρκώς, αλλά ήταν και μια κοινωνία που έφερε το ιδιωτικό χρέος σε ύψος τρεις φορές το ΑΕΠ της χώρας. Αλλά αυτά δεν είναι μόνο οικονομικές αποφάσεις. Έχουν να κάνουν με ένα κοινωνικό μοντέλο και με ένα κάποιο σύστημα αξιών. Προσανατολισμοί, επιλογές, ιεραρχίες και προτεραιότητες. Πολλά πρέπει να τα σκεφτούμε από την αρχή. Και για κάποια θα πρέπει να βρεθούμε και πιο κοντά στις αρχές μας.
– Χαρακτηρίστε μας με λίγα λόγια την απόδοση της κυβέρνησης και του ίδιου του Προέδρου σε αυτούς τους οκτώ μήνες διακυβέρνησης.
Δεν υπήρξαν οκτώ μήνες. Η κυβέρνηση αυτή είναι σαν να έχει εκλεγεί στο τέλος του καλοκαιριού που πέρασε. Εγώ από τότε καταλαβαίνω και θεωρώ ότι άρχισε να κυβερνά. Προηγουμένως διαχειριζόταν μια μεγάλη έκρηξη που έγινε στην οικονομία. Όλο τον προηγούμενο καιρό ήταν κάτι σαν “επιτελείο οικονομικού πολέμου”. Ο “πόλεμος” εκείνος είχε ήδη χαθεί, αφού οι τράπεζες, δηλαδή βασικά η μία, είχε αφεθεί να αποσαρθρωθεί εντελώς, ενώ το κράτος ήταν από καιρό εκτός αγορών. Και είχε δανειστεί μέσα σε 4-5 χρόνια περισσότερα από όλα τα προηγούμενα χρόνια της ύπαρξής του! Η κυβέρνηση ανέλαβε να κάνει κάτι σαν “χαμένο πόλεμο”. Κι ο εχθρός δεν ήταν τελικά τόσο το Γιούρογκρουπ ή η μονομανία της γερμανικής αντίληψης, όσο η ίδια μας η ανάγκη. Τα χάλια στα οποία είχαμε φτάσει και η ανάγκη μας, αυτός ήταν ο ανίκητος εχθρός. Ο Νίκος Αναστασιάδης και η κυβέρνησή του έδωσαν όμως αυτή τη μάχη. Κατάφερε η κυβέρνηση αυτή να μη διαλυθούν τα πάντα. Κατάφερε ακόμα να φέρει σε πέρας ένα εξαιρετικά δύσκολο πρόγραμμα, με σημαντική επιτυχία στο κομμάτι που ήταν στο χέρι της, δηλαδή τα δημόσια οικονομικά. Η κυβέρνηση του Νίκου Αναστασιάδη αποσώβησε την τελική καταστροφή που είχε προετοιμάσει η απίστευτη πολιτεία του Δ.Χριστόφια και του ΑΚΕΛ.
– Δεν είναι κάπως βαρύ το συμπέρασμα της Διερευνητικής Επιτροπής για την Οικονομία, όταν λέει ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας πήγε απροετοίμαστος στο Eurogroup;
Εκ των πραγμάτων η Κύπρος ήταν απροετοίμαστη. Γιατί όταν εκεί στο Προεδρικό παραδόθηκε στη νέα κυβέρνηση η εξουσία, ο απερχόμενος πρόεδρος αντί να έχει κάποιες “κασιούες” με χαρτιά, όπως είπε και έδειξε στην τηλεόραση, έπρεπε να είχε μια κατάσταση με το χαώδες άνοιγμα της Κεντρικής Τράπεζας σε ρευστότητα που έδωσε σε μια τράπεζα που έπρεπε να είχε κλείσει. Έπρεπε να είχε και να του παραδώσει το Σχέδιο Αναδιάρθρωσης της Λαϊκής Τράπεζας, το οποίο η Κυπριακή Δημοκρατία δεσμεύτηκε έναντι της Κομισιόν να κάνει από το Σεπτέμβριο 2012 και μέσα σε έξι μήνες… Η Κύπρος ήταν απροετοίμαστη. Διότι οι μισοί έκρυβαν από τους άλλους μισούς τι πραγματικά συνέβαινε. Αλλά και πάλι, φαίνεται ότι υπερτιμήσαμε τη βοήθεια που μπορούσε να περιμένουμε. Αν και για να είμαστε δίκαιοι δεν ήταν εξωπραγματικό να περιμένει ο Αναστασιάδης ότι και με την αλλαγή στο πνεύμα και την προσέγγιση της κυβέρνησης της Κύπρου οι εταίροι μας θα διέθεταν μια χρηματοδότηση της τάξης των 20 δις που χρειαζόταν. Μοιραίο λάθος ήταν ότι η Κύπρος βρέθηκε “μόνη” στο Γιούρογκρουπ του Μαρτίου. Το είχαμε από πριν συνειδητοποιήσει και επισημάνει ότι αλλιώς θα ήταν τα πράγματα αν η “κυπριακή περίπτωση” εξεταζόταν τον Σεπτέμβριο ή έστω τον Ιανουάριο μαζί με την Ελλάδα και την Ισπανία. Δυστυχώς έγινε και εκείνο το λάθος. Έτσι τον Μάρτιο το “απροετοίμαστο” ήταν ήδη τετελεσμένο. Τώρα πια φαίνεται ότι όπως κάποιοι εδώ στην Κύπρο “περίμεναν” το Νίκο Αναστασιάδη να μπει στο προεδρικό για να του αφήσουν την ωρολογιακή βόμβα, κάποιοι άλλοι τον περίμεναν στο Γιούρογκρουπ για να εφαρμόσουν σκέψεις και σχέδια που εξυφαίνονταν από καιρό
– Πιστεύετε ότι η Κύπρος ήταν όντως ένα πειραματόζωο, για να διαπιστώσουν οι διεθνείς οικονομικοί θεσμοί μέχρι ποιου σημείου μπορούν να φτάσουν με τη συνταγή της λιτότητας;
Ναι, φάνηκε καθαρά σαν “πειραματόζωο”, γιατί με την ευκαιρία του προγράμματος της Κύπρου πέρασε στην πράξη η ιδέα ότι στο εξής οι τράπεζες έπρεπε να ανακεφαλαιοποιούνται με “ίδια μέσα”. Υπήρχε από αρκετό καιρό η αντίληψη και η πολιτική απόφαση “να μην πληρώνουν οι φορολογούμενοι για τις τράπεζες”. Αυτό σήμαινε, απλά, ότι δεν θα ανακεφαλαιοποιούσαν τράπεζες που βρέθηκαν σε ανάγκη με δάνειο του Γιούρογκρουπ, δηλαδή χρήματα ευρωπαίων φορολογούμενων. Πρώτη φορά εφαρμόστηκε στην Κύπρο, ενώ τώρα εξαγγέλλεται πια σαν γενικός κανόνας. Η Κύπρος “βόλευε” για να εφαρμοστεί πρώτη φορά, επειδή ήταν μικρό μέγεθος. Αρκεί στο μεταξύ να προστατευόταν από “μόλυνση” η υπόλοιπη ευρωζώνη. Γι’αυτό επιβλήθηκε σαν “αποστειρωτική” προϋπόθεση να φύγουν όπως-όπως οι κυπριακές τράπεζες από την Ελλάδα. Η ίδια η “συνταγή λιτότητας” δεν έχει κοντά και μακριά. Εφαρμόζεται για την εξισορρόπηση των δημοσιονομικών μεγεθών και αυτό γίνεται και στην Κύπρο. Εκείνο που ήταν ιδιαίτερα σκληρό και ακόμα κρατά αιχμάλωτη ολόκληρη την κυπριακή οικονομία, ήταν το “κούρεμα καταθέσεων”, το οποίο ξεπέρασε κάθε λογική από την ώρα που το μισό περίπου από εκείνο που χρειάστηκε χάθηκε εν μια νυκτί με την άποφαση του Οκτωβρίου 2011, ενώ το υπόλοιπο οφείλεται σε εξωφρενική σπατάλη ρευστότητας που δόθηκε αδικαιολόγητα στην άλλη τράπεζα. Και γι’αυτό ευθύνες μαζί με το διοικητή της Κεντρικής έχει σίγουρα και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
