Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε πρόταση για να περιοριστεί η μετατροπή σε πλανητικό επίπεδο της χρήσης γης που οφείλεται στην παραγωγή βιοκαυσίμων και για να αυξηθούν τα περιβαλλοντικά οφέλη από τα βιοκαύσιμα που χρησιμοποιούνται στην ΕΕ.
Θα περιοριστεί σε 5% το ποσοστό των βασιζόμενων σε διατροφικές καλλιέργειες βιοκαυσίμων για την επίτευξη του στόχου 10% από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ο οποίος καθορίζεται στην οδηγία σχετικά με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Σκοπός είναι εν προκειμένω να προωθηθεί η ανάπτυξη εναλλακτικών βιοκαυσίμων ― των καλούμενων βιοκαυσίμων δεύτερης γενιάς από πρώτες ύλες μη προοριζόμενες για διατροφή, π.χ. απόβλητα ή άχυρο ― τα οποία εκπέμπουν πολύ λιγότερα θερμοκηπικά αέρια απ’ ό,τι τα ορυκτά καύσιμα και δεν έχουν άμεσες επιδράσεις στην παραγωγή τροφίμων σε πλανητικό επίπεδο.
Για πρώτη φορά, θα εξετάζονται οι εκτιμώμενες σε πλανητικό επίπεδο επιπτώσεις της μετατροπής των γαιών– έμμεση αλλαγή της χρήσης γης (Indirect Land Use Change/ILUC)– όταν αξιολογούνται οι επιδόσεις των βιοκαυσίμων όσον αφορά τα θερμοκηπικά αέρια.
Βιοκαύσιμα παραγόμενα αειφορικά και με αποδοτικότερες διεργασίες συνιστούν εναλλακτική λύση με χαμηλές ανθρακούχες εκπομπές για το ενεργειακό μείγμα της ΕΕ, ειδικότερα για τις μεταφορές.
Τα βιοκαύσιμα είναι εύκολο να αποθηκευτούν και να χρησιμοποιηθούν, έχουν υψηλή ενεργειακή πυκνότητα και, συνήθως, εκπέμπουν πολύ λιγότερα θερμοκηπικά αέρια απ’ ό,τι εκπέμπονται με τη χρήση πετρελαίου, φυσικού αερίου ή άνθρακα. Μόνο τα βιοκαύσιμα που πληρούν μια σειρά κριτηρίων αειφορίας θα είναι πλέον επιλέξιμα για δημόσια ενίσχυση στην ευρωπαϊκή αγορά.
Με την επέκταση της αγοράς βιοκαυσίμων έχει καταστεί σαφές ότι δεν έχουν όλα τα βιοκαύσιμα τα ίδια χαρακτηριστικά όσον αφορά τα θερμοκηπικά αέρια από τη χρήση των γαιών σε πλανητικό επίπεδο.
Πρόσφατες επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι, εάν ληφθεί υπόψη η έμμεση αλλαγή της χρήσης γης ― για παράδειγμα όταν η παραγωγή βιοκαυσίμων προκαλεί την μετατόπιση της παραγωγής τροφίμων ή ζωοτροφών σε μη γεωργικές γαίες, π.χ. δάση ― ορισμένα βιοκαύσιμα είναι δυνατόν να προσθέτουν ίσες ποσότητες εκπομπών θερμοκηπικών αερίων με εκείνες που προέρχονται από τα ορυκτά καύσιμα που αντικαθιστούν.
Κατά συνέπεια, η Επιτροπή προτείνει να τροποποιηθεί η ισχύουσα νομοθεσία σχετικά με τα βιοκαύσιμα, ιδίως η οδηγία σχετικά με την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές και η οδηγία για σχετικά με την ποιότητα των καυσίμων, και συγκεκριμένα:
-να αυξηθεί σε 60% το ελάχιστο όριο εξοικονόμησης θερμοκηπικών αερίων για νέες εγκαταστάσεις, ώστε να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα των διεργασιών παραγωγής βιοκαυσίμων και να αποτραπούν περαιτέρω επενδύσεις σε εγκαταστάσεις με χαμηλές επιδόσεις όσον αφορά τα θερμοκηπικά αέρια•
-στις εκθέσεις που υποβάλλουν οι προμηθευτές καυσίμων και τα κράτη μέλη όσον αφορά τη μείωση των εκπομπών θερμοκηπικών αερίων από τα βιοκαύσιμα και τα βιορευστά να περιλαμβάνονται συντελεστές έμμεσης αλλαγής της χρήσης γης (ILUC)•
-να περιοριστεί στο τρέχον επίπεδο κατανάλωσης ― 5% έως το 2020 ― η ποσότητα βιοκαυσίμων και βιορευστών που παράγονται από καλλιεργούμενα φυτά προοριζόμενα για διατροφή η οποία επιτρέπεται να συνυπολογίζεται για την επίτευξη του στόχου της ΕΕ να ανέλθει σε ποσοστό 10% η ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές στον τομέα των μεταφορών, αλλά, παράλληλα, να διατηρηθούν οι συνολικοί στόχοι για την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές και τη μείωση της έντασης άνθρακα•
-να παρέχονται στην αγορά κίνητρα για βιοκαύσιμα με μηδενικές ή χαμηλές εκπομπές λόγω έμμεσης αλλαγής της χρήσης γης, συγκεκριμένα για βιοκαύσιμα δεύτερης και τρίτης γενιάς, που παράγονται από πρώτες ύλες οι οποίες δεν συνεπάγονται πρόσθετη ζήτηση γης και στις οποίες συγκαταλέγονται τα φύκη, το άχυρο και διάφορα είδη αποβλήτων. Τα βιοκαύσιμα αυτά θα συμβάλλουν σε μεγαλύτερο βαθμό στον στόχο της ΕΕ να ανέλθει σε ποσοστό 10% η ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές στον τομέα των μεταφορών, στόχος που καθορίζεται στην οδηγία για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Με τα νέα αυτά μέτρα, η Επιτροπή επιδιώκει να προωθήσει τα βιοκαύσιμα που συμβάλλουν στην επίτευξη σημαντικών μειώσεων των εκπομπών, δεν ανταγωνίζονται άμεσα προϊόντα προοριζόμενα για τη διατροφή και, ταυτόχρονα, είναι περισσότερο αειφόρα. Η εν λόγω πρόταση δεν θίγει τη δυνατότητα των κρατών μελών να παρέχουν οικονομικά κίνητρα για τα βιοκαύσιμα, η Επιτροπή φρονεί όμως ότι, μετά το 2020, οικονομική ενίσχυση θα πρέπει να προβλέπεται μόνο για τα βιοκαύσιμα που αποφέρουν σημαντική εξοικονόμηση θερμοκηπικών αερίων και δεν παράγονται από καλλιέργειες που χρησιμοποιούνται για τρόφιμα και ζωοτροφές.
Ιστορικό:
Σύμφωνα με την οδηγία του 2009 σχετικά με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο τομέα των μεταφορών απαιτείται να ανέλθει σε 10% μέχρι το 2020. Στην οδηγία σχετικά με την ποιότητα των καυσίμων τίθεται ως στόχος να μειωθούν μέχρι το 2020 κατά 6% τα θερμοκηπικά αέρια από καύσιμα που χρησιμοποιούνται στον τομέα των μεταφορών. Αναμένεται να είναι σημαντική η συμβολή των βιοκαυσίμων για την επίτευξη αυτών των στόχων.
Για να αποφευχθούν πιθανές αρνητικές δευτερογενείς επιδράσεις, και οι δύο οδηγίες επιβάλλουν κριτήρια αειφορίας που πρέπει να πληρούν τα βιοκαύσιμα και τα βιορευστά προκειμένου να συνυπολογίζονται στην επίτευξη των στόχων και να παρέχονται για αυτά ενισχύσεις.
Τα κριτήρια αειφορίας για τα βιοκαύσιμα που ισχύουν σήμερα αποτρέπουν την άμεση μετατροπή δασών, υγροτόπων και περιοχών με υψηλή αξία βιοποικιλότητας σε εκτάσεις παραγωγής βιοκαυσίμων και απαιτούν οι εκπομπές θερμοκηπικών αερίων από τα βιοκαύσιμα να είναι τουλάχιστον 35% χαμηλότερες από εκείνες των ορυκτών καυσίμων που αντικαθιστούν. Η απαίτηση θα ανέλθει σε ποσοστό 50% το 2017.
