ΜΟΥΣΙΚΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ
Κυπριακή παραδοσιακή μουσική
Γράφει ο Νίκος Χριστοδούλου
Christodoulou_nicos@hotmail.com
Πίνακας: Ο Θεόδωρος ο βιολιτζής – Αδαμάντιος Διαμαντής
Έχω παρατηρήσει – και όχι μόνο εγώ – το τελευταίο διάστημα να δίνει το παρόν της μια τάση προς την προβολή της κυπριακής μουσικής παράδοσης. Σημαντικός παράγοντας σε αυτό το γεγονός είναι η προώθηση της μουσικής μας μέσα από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, αφού τρία με τέσσερα τηλεοπτικά κανάλια έχουν εκπομπές αφιερωμένες εξολοκλήρου στην κυπριακή παράδοση, της οποίας αναμφίβολα η μουσική είναι αναπόσπαστο κομμάτι. Ήταν καιρός πιστεύω να ΄΄ξυπνήσει΄΄ αυτό το αίσθημα και να κινηθούμε πίσω στις ρίζες μας. Άλλωστε ας μην ξεχνάμε πως οι πρόγονοί μας προσπάθησαν με νύχια και με δόντια – και τα κατάφεραν – για τη διατήρηση αυτής της πολιτιστικής κληρονομίας, έχοντας παράλληλα να αντιμετωπίσουν διάφορα προβλήματα με πολέμους και κατακτητές.
Αρχικά ή κυπριακή παραδοσιακή μουσική ξεκίνησε να διαδίδεται από στόμα σε στόμα, από τον ήχο της φωνής στο σφύριγμα, με απότελεσμα να έχουμε τη φλογέρα. Σιγά σιγά άρχισε να γίνεται σημαντικό μέρος στις δίαφορες κοινωνικές και θρησκευτικές τελετές που οι άνθρωποι οργάνωναν. Μετέπειτα η ανάνκη των ανθρώπων για τη δημιουργία κάποιου μουσικού οργάνου οδήγησε στην προσθήκη του βιολιού και του λαούτου. Αυτά τα δυό έχουν μείνει μέχρι σήμερα τα κυριότερα μας μουσικά όργανα, κυριώς επειδή από παλιά ήταν αυτά που κυριαρχούσαν στους γάμους (ζυγιά – βιολί, λαούτο) ή και σε άλλες εκδηλώσεις. Ο οικονομικός λόγος (πιάτο – πλούμισμα) έπεξε σημαντικό ρόλο στο να μείνει κάπως φτωχή η κυπριακή μουσική ορχήστρα, αφού στο πιάτο δεν θα υπήρχαν αρκετά χρήματα για περισσότερα μουσικά όργανα. Μουσικά όργανα όπως το πιδκιάβλι, ο ταμπουράς και η ταμπουτσιά έμειναν στο περιθώριο.
Στις μέρες μας υπάρχουν αρκετοί αξιόλογοι μουσικοί και ερευνητές που υπηρετούν πιστά το κυπριακό παραδοσιακό τραγούδι, όπως ο Μιχάλης Τερλικκάς, Μιχάλης Χατζημιχαήλ, Κυριακού Πελαγία κ.α. Μπορούμε να πούμε ότι κάποιοι μουσικοί μπαίνουν στη διαδικασία να γνωρίσουν την κυπριακη μουσική παράδοση μαθαίνοντας κάποιο μούσικο όργανο μόνο και μόνο για την αυτοπροβολή ή το οικονομικό τους συμφέρον. Σε αντίθεση με αυτές τις κακές εξαιρέσεις, οι περισσότεροι είναι άνθρωποι του πνεύματος, που σέβονται αυτή την πολιτιστική κληρονομιά και στόχος τους είναι να την εμπλουτίσουν και να τη διαφυλάξουν.
Η δική μου άποψη πάνω σε σε αυτό είναι ότι όπως οι καιροί αλλάζουν έτσι και η κυπριακή μουσική παράδοση πρέπει να εμπλουτίζεται και να μεταλλάσσεται μέσα από το χρόνο χωρίς να χάνει όμως την αρχική της αίγλη. Η κυπριακή παραδοσιακή μουσική δεν ανήκει σε κανένα ξεχωριστό πρόσωπο, είναι μια πολιτιστική κληρονομιά για όλο τον κυπριακό λαό και κανένας δεν έχει το δικαίωμα να κρίνει κάποιον ο οποιός προσπαθεί να την εμπλουτίσει και να κάνει και νέες γεννιές να επιστρέψουν πίσω στις μουσικες ρίζες, έστω και μέσα από μια νέα προσέγγιση. Μέσω αυτού του αποτελέσματος σε αρκετούς νέους θα κινηθεί η περιέργια και θα γυρίσουν πίσω μελετώντας και μαθαίνοντας πολλά για την ιστορία της κυπριακής μουσικής παράδοσης. Υπάρχουν βεβαίως και οι οπισθοδρομικοί, που συντηρούν σκόπιμα τη μη εξέλιξη αυτής, με αποτέλεσμα η κυπριακή μουσική παράδοση να παραμένει φτωχή και στάσιμη.
Ελπίζω σε μια καινούργια αρχή για την κυπριακή μουσική παράδοση. Μια αρχή από όσους υπηρετούν αυτή την κατηγορία και θα συνεχίσουν αυτό το πολιτιστικό έργο, φέρνοντας ολοένα τον Κύπριο πιο κοντά στις ρίζες του και στο ποιος πραγματικά είναι.
