Ακούμε αρκετούς να υποστηρίζουν πως τα βιολογικά τρόφιμα υπερέχουν ξεκάθαρα σε σχέση με τα συμβατικά. Και σίγουρα, ως έναν βαθμό, δεν έχουν άδικο. Τα βιολογικά προϊόντα είναι πιο εύγεστα, έχουν εντονότερο άρωμα και θυμίζουν περισσότερο τα φρούτα και τα λαχανικά από το μπαξέ της γιαγιάς, για όσους τουλάχιστον είχαν την τύχη να γευτούν κάποτε. Τι γίνεται, όμως, όσον αφορά στη θρεπτική τους αξία και την ασφάλεια;
Στο παρόν άρθρο γίνεται ανασκόπηση της τρέχουσας βιβλιογραφίας και συγκρίνουμε τα βιολογικά τρόφιμα στους τομείς: θρεπτική αξία, ασφάλεια και γενικότερη ποιότητα.
Ως βιολογικά ή οργανικά χαρακτηρίζονται τα προϊόντα εκείνα που έχουν παραχθεί χωρίς τη χρήση συνθετικών λιπασμάτων, παρασιτοκτόνων, ρυθμιστών αύξησης και προσθετικών υλών. Το σημαντικότερο κίνητρο για την αγορά βιολογικών προϊόντων φαίνεται να είναι τα πιθανά οφέλη τους στην υγεία αλλά και στο περιβάλλον.
Υποστηρίζεται ότι η θρεπτική αξία των βιολογικών τροφίμων υπερέχει έναντι αυτής των τροφίμων που έχουν παραχθεί με το συμβατικό τρόπο. Τα αποτελέσματα των μελετών που έχουν διεξαχθεί μέχρι τώρα δεν είναι ιδιαίτερα ξεκάθαρα. Είναι δύσκολο να συγκριθούν μελέτες από διαφορετικούς ερευνητές και να δοθούν σαφείς απαντήσεις εξαιτίας της ποικιλίας στον τρόπο σχεδιασμού των ερευνών.
Αρκετές μελέτες δείχνουν ότι τα βιολογικά φρούτα και λαχανικά είναι πλουσιότερα σε βιταμίνες, κυρίως βιταμίνη C και σε στοιχεία όπως ο σίδηρος, το μαγνήσιο και ο φώσφορος, ενώ κάποιες άλλες απέτυχαν να εντοπίσουν σημαντικές διαφορές ανάμεσα στις δύο κατηγορίες τροφίμων. Η μεγαλύτερη συγκέντρωση θρεπτικών συστατικών, βέβαια, όπου αποδεικνύεται, μπορεί να ερμηνευτεί και αν αναλογιστούμε ότι η περιεκτικότητα σε νερό είναι μικρότερη στα βιολογικά προϊόντα και άρα η συγκέντρωση αυξάνεται.
Τα βιολογικά λαχανικά φαίνεται να είναι πλουσιότερα σε μη θρεπτικά στοιχεία, όπως οι φαινόλες και άλλες αντιοξειδωτικές ουσίες, εξαιτίας της φυσικής διαδικασίας σύμφωνα με την οποία παράγονται.
Η ποσότητα των πρωτεϊνών είναι μεγαλύτερη στα τρόφιμα συμβατικής παραγωγής, όμως οι πρωτεΐνες των συμβατικών τροφίμων είναι χαμηλότερης βιολογικής αξίας από ό,τι αυτές των βιολογικών.
Όσον αφορά στα ζωικά προϊόντα, τα δεδομένα μέχρι τώρα είναι ελλιπή και δεν αποδεικνύουν ουσιαστικές διαφορές στη θρεπτική σύσταση των βιολογικών και συμβατικών ζωικών προϊόντων. Η διαδικασία παραγωγής βιολογικών τροφίμων όμως είναι απαλλαγμένη από οποιαδήποτε παρέμβαση στο γενετικό υλικό, κάτι που επιτρέπεται στη συμβατική γεωργία και κτηνοτροφία. Τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα είναι πιθανόν να προκαλούν αλλεργίες.
Τα βιολογικά τρόφιμα περιέχουν αποδεδειγμένα μικρότερες ποσότητες χημικών παρασιτοκτόνων από ό,τι τα συμβατικά, παρότι αυτές οι ποσότητες δεν είναι μηδαμινές. Τα παρασιτοκτόνα έχουν ενοχοποιηθεί για την πρόκληση διαφόρων μορφών καρκίνου σε πειραματόζωα. Και στα συμβατικά προϊόντα όμως η ποσότητα των παρασιτοκτόνων δεν φαίνεται να ξεπερνά τα επιτρεπόμενα όρια.
Επίσης, στο μεγαλύτερο πλήθος των μελετών φαίνεται ότι τα βιολογικά γεωργικά προϊόντα περιέχουν μικρότερες συγκεντρώσεις νιτρικών αλάτων. Για άλλες τοξικές ουσίες, όπως τα βαρέα μέταλλα, δεν φαίνεται να υπάρχουν ιδιαίτερες διαφορές ανάμεσα στα δύο είδη τροφίμων.
Μελέτες με πειραματόζωα δείχνουν ότι οι ομάδες των ζώων που ακολουθούν δίαιτα βασισμένη σε βιολογικά τρόφιμα παρουσιάζουν μεγαλύτερο ρυθμό ανάπτυξης και καλύτερη αναπαραγωγική ικανότητα. Στον άνθρωπο υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι τα χημικά παρασιτοκτόνα που χρησιμοποιούνται στη συμβατική λειτουργία επηρεάζουν δυσμενώς τη γονιμότητα, κάτι που όμως δεν επιβεβαιώνεται σε όλες τις μελέτες.
Θεωρείται από κάποιους ότι τα βιολογικά τρόφιμα είναι πιθανότερο να φέρουν μεγαλύτερο μικροβιακό φορτίο απ’ ό,τι τα συμβατικά λόγω της χρήσης οργανικών υπολειμμάτων ως λίπασμα κατά τη διαδικασία παραγωγής τους. Μελέτες που έχουν διεξαχθεί, όμως, δεν επιβεβαιώνουν κάτι τέτοιο. Τόσο το μικροβιακό φορτίο όσο και οι μυκοτοξίνες που μελετήθηκαν δεν φαίνεται να διαφέρουν ουσιαστικά ανάμεσα στα τρόφιμα συμβατικής και βιολογικής παραγωγής.
Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι στον τομέα της θρεπτικής αξίας τα βιολογικά φρούτα και λαχανικά φαίνεται να είναι πλουσιότερα σε βιταμίνη C και μεταλλικά στοιχεία, ενώ περιέχουν μικρότερες ποσότητες πρωτεϊνών, μεγαλύτερης όμως βιολογικής αξίας. Στο θέμα της ασφάλειας θα χαρακτηρίζαμε τα βιολογικά τρόφιμα ως ασφαλέστερα σε σχέση με τα υπολείμματα παρασιτοκτόνων και την ποσότητα νιτρικών αλάτων χωρίς άλλες ουσιαστικές διαφορές.
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία αποτελούν ένα ποιοτικότερο σύστημα παραγωγής σε σχέση με το περιβάλλον και την αντιμετώπιση των ζώων αντίστοιχα. Η διεξαγωγή περισσότερων καλοσχεδιασμένων μελετών που να συγκρίνουν τα βιολογικά και τα συμβατικά προϊόντα, φυτικής και ζωικής παραγωγής, κρίνεται αναγκαία, ώστε να δοθούν πιο ξεκάθαρες απαντήσεις όσον αφορά στην ποιότητά τους.
Το σίγουρο όμως είναι πως τόσο τα φρούτα όσο και τα λαχανικά είτε είναι βιολογικής είτε συμβατικής παραγωγής είναι ωφέλιμα για την υγεία μας. Ας τους δώσουμε τη θέση που τους αξίζει στο καθημερινό μας διαιτολόγιο.
