Την ώρα που η καταστροφή τοξικών χημικών όπλων από τη Συρία στη Μεσόγειο Θάλασσα ανάμεσα στη Σικελία και την Κρήτη θεωρείται δρομολογημένη, μια είδηση που μας γυρνά 70 χρόνια πίσω αποδεικνύει πόσο επιζήμιες είναι για το περιβάλλον οι αποφάσεις των ισχυρών αυτού του κόσμου.
Τότε, το 1945, κατά τη Διάσκεψη του Πότσδαμ -την τελευταία που έλαβε χώρα ανάμεσα στου ηγέτες των ηγετών των τριών μεγάλων συμμαχικών δυνάμεων, ΗΠΑ, Βρετανίας και Σοβιετικής
Ένωσης, αμέσως μετά την παράδοση άνευ όρων της ναζιστικής Γερμανίας και τον τερματισμό του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στην Ευρώπη- αποφασίστηκε η καταστροφή του χημικού οπλοστασίου των Ναζί.
Πώς; Βρετανοί και Σοβιετικοί ανέλαβαν να απορρίψουν, κατά τη διετία 1947-48, 65.000 τόνους χημικών όπλων στα μάλλον ρηχά νερά της Βαλτικής Θάλασσας, με μέσο βάθος τα 55 μέτρα.
Το πρόβλημα είναι ότι κελύφη των βλημάτων πυροβολικού και τα μεταλλικά βαρέλια οξειδώνονται με τον καιρό.
Κανείς δεν γνωρίζει σε ποια κατάσταση βρίσκονται τα χημικά όπλα. ωστόσο οι επιστήμονες κάνουν λόγο για “ωρολογιακή βόμβα”, χαρακτηρισμό που δικαιώνει η τελευταία έρευνα του Στρατιωτικού Πολυτεχνείου της Πολωνίας.
Οι Πολωνοί επιστήμονες ανακάλυψαν ίχνη αερίου μουστάρδας (υπερίτη), το οποίο προκαλεί σοβαρές βλάβες στο νευρικό σύστημα, στον θαλάσσιο πυθμένα λίγες εκατοντάδες μέτρα από το λιμάνι του Γκντάνσκ στη Βαλτική Θάλασσα.
Τα ευρήματα επιβεβαιώνουν τους φόβους για διάβρωση των μετάλλων και διαρροή τοξικών χημικών ουσιών στο νερό με ανυπολόγιστες συνέπειες για τα θαλάσσια οικοσυστήματα και τη διατροφική αλυσίδα.
Οι επιστήμονες ανησυχούν και για έναν πρόσθετο λόγο πέραν της διαρροής: χημικά όπλα δεν θα έπρεπε να βρίσκονται καν στην περιοχή καθώς το Γκντανσκ δεν ανήκε στη ζώνη απόρριψης των όπλων.
Ο Στάνισλαβ Πόπιελ, από την ερευνητική ομάδα που διεξάγει την έρευνα δήλωσε στον Economist ότι ούτε γνωρίζουν την πηγή της ρύπανσης ούτε είναι σίγουροι πού βρίσκονται όλα τα επικίνδυνα δοχεία και όπλα. Παραδέχτηκε δε ότι στο “χείριστο σενάριο” η Βαλτική Θάλασσα θα μπορούσε να αντιμετωπίσει μια περιβαλλοντική καταστροφή μεγαλύτερη από το Τσέρνομπιλ.
—Σοβιετικές μέθοδοι απόρριψης
Τους φόβους των επιστημόνων εντείνουν τα στοιχεία που δείχνουν εγκληματική αμέλεια των Σοβιετικών στην απόρριψη των χημικών όπλων, καθώς φαίνεται ότι τοξικά βαρέλια απορρίφθηκαν αντί για τις τάφρους Μπόρνχολμ και Γκότλαντ και σε μη προσυμφωνημένες περιοχές.
Ο Γιάτσεκ Μπελντόφσκι του Πολωνικού Ινστιτούτου Ωκεανογραφίας αναφέρει ότι οι Σοβιετικοί έριχναν τα όπλα από το κατάστρωμα μόλις βρίσκονταν μακρυά από την ακτή.
Αυτό σημαίνει ότι τόνοι χημικών ουσιών μπορεί να κείτονται σε άγνωστες τοποθεσίες κοντά στη στεριά και σε αλιευτικές ζώνες. Μάλιστα, κοντά στις περιοχές απόρριψης είνα αυξημένα τα ποσοστά ψαριών με ασθένειες και γενετικά προβλήματα, μια ακόμα απόδειξη ότι κάτι κακό συμβαίνει στον πυθμένα της Βαλτικής.
Οι χώρες της Βαλτικής εξετάζουν τρόπους απομάκρυνσης των βαρελιών από τον πυθμένα, ωστόσο πρόκειται για μια επιχείρηση που εφόσον προχωρήσει θα συναντήσει σημαντικές δυσκολίες: τα διαβρωμένα δοχεία και βλήματα μπορούν να συντριβούν κατά την απομάκρυνση και τοξικές ουσίες να διαρρεύσουν μαζικά στο νερό.
